چطور آنفلوآنزا قاتل جان ۳۷ نفر از ایرانیان شد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ الهه صالحی: هرسال همزمان با فصل سرما، فصل آنفلوآنزا هم از راه می‌رسد و هر روز به تعداد مراجعینی که با علائم آنفلوآنزا به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، بیشتر می‌شود. هرچند که به گفته متخصصین اینکه سرمای هوا و ابتلا به آنفلوآنزا با یکدیگر مرتبط هستند، باوری اشتباه است. از طرفی هر سال در ابتدای فصل سرد، واکسن آنفلوآنزا برای همه مردم در دسترس است اما همین بیماری هرسال باعث مرگ عده‌ای می‌شود که اغلب در گروه‌های حساس و آسیب پذیرند.

آنفلوآنزا به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت امسال در ایران باعث مرگ ۳۷ نفر شد و هنوز هم فصلش به اتمام نرسیده است. محمد مهدی گویا، رئیس مرکز بیماری‌های واگیردار وزرات بهداشت در گفت‌وگو با خبرآنلاین قربانیان این بیماری را بیشتر از سالمندان بالای ۶۵ سال، افرادی که بیماری زمینه‌ای مانند ناراحتی قلبی، ریوی یا دیابت دارند، خانم‌های باردار و افرادی که سیستم ایمنی بدن‌شان تضعیف شده است، می‌داند و می‌گوید: ما توصیه اکید می‌کنیم که کسی که مبتلا به این بیماری‌هاست در ابتدای فصل سرما حتما واکسن انفلوآنزا را دریافت کند؛ چون اکثریت کسانی که در بیمارستان‌ها بستری شده اند یا جان‌شان را از دست داده اند از این گروه‌های پرخطر بوده‌اند.

گویا ادامه می‌دهد: افراد معمولی کمتر ممکن است دچار انفلوآنزای خیلی شدید شوند که جان‌شان را به خطر بیاندازد.

واکسن آنفلوآنزا چقدر موثر است؟

دستورالعمل‌های کنونی واکسیناسیون سالانه را برای همه افراد بالای شش ماه سن توصیه می‌کند و این واکسن درابتدای فصل سرد تزریق می‌شود و توصیه متخصصین این است که این واکسن در اواخر شهریور یا اوایل مهر تزریق شود چون ۴ هفته نیاز است تا سطح ایمنی بدن بالا برود.

این واکسن انواع استنشاقی هم دارد که به صورت اسپری بینی از ویروس ضعیف شده ساخته شده است و برای استفاده افراد ۲ تا ۴۹ سال مورد تایید است.

با وجود تمام این توصیه‌ها برای تزریق واکسن آنفلوآنزا، این بیماری هنوز قربانی می‌گیرد. یکی از باورهای اشتباهی که در این باره وجود دارد این است که عده‌ای معتقدند که تزریق این واکسن به خودی خود باعث ابتلا به انفلوآنزا می‌شود در حالی‌که واکسن ویروس غیرفعال شده ساخته شده که قادر به انتقال عفونت نیست.

برخی از افراد هم بر این باورند که واکسن آنفلوآنزا عوارض جانبی شدیدی دارند چون عوارض واکسن را با عوارض آنفلوآنزا اشتباه می‌گیرند در صورتی که عوارض جانبی واکسن بسیار خفیف است و شامل درد ماهیچه‌ها، خستگی، تورم و سرخی در محل تزریق سرنگ است و مدت کوتاهی طول می‌کشد تا از بین برود.

دکتر محبوبه عبدالباقی، متخصص بیماری‌های عفونی درباره میزان تاثیر واکسن در مقابله با انفلوآنزا می‌گوید: واکسنی که در ابتدای فصل سرد تزریق می‌شود فقط برای همان سال است و صد در صد نمی‌تواند از بروز ویروس جلوگیری کند؛ در واقع سه یا چهار عامل در واکسن وجود دارد که سال گذشته در محیط در چرخش بوده‌اند، در نتیجه واکسن تا حد ۸۵ تا ۹۰ درصد موثر است اما اگر ویروس دیگری در چرخه وارد شود احتمال دارد بدن به نسبت به آن ویروس محافظت کمتری داشته باشد.

عبدالباقی در ادامه می‌گوید: اما وقتی سال‌ها پشت سر هم واکسن زده می‌شود، بدن دائما نسبت به ویروس مقاوم‌تر می‌شود و شانس ابتلا به ویروس‌های سخت برای آنها کمتر می‌شود.

تفاوت آنفلوآنزا با سرما خوردگی چیست؟

«آنفلوآنزا تنها یک سرما خوردگی شدید است» این یکی دیگر از باورهای اشتباهی است که در بین عموم مردم رایج است چرا که آنفلوآنزا ممکن است با علائم یک سرما خوردگی شدید مثل گلودرد، آبریزش بینی، عطسه، کوفتگی و سرفه بروز کند. اما تنها در آمریکا ۳۶ هزار نفر در اثر این بیماری می‌میرند و بیش از ۲۰۰ هزار نفر هرسال در بیمارستان بستری می‌شوند.

حتی ابتلا شدن به آنفلوآنزا هم نمی‌تواند به دلیل بیرون آمدن با لباس کم در هوای سرد یا موهای خیس باشد و حتی اگر سالم باشید، تنها در صورتی به این بیماری مبتلا خواهید شد که در معرض ویروس آن قرار بگیرید.

باور اشتباه دیگر دراین رابطه این است که اگر علائم این بیماری را ندارید به این معنا نیست که نمی‌توانید آن را منتقل کنید، در واقع حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افرادی که حامل ویروس آنفلوآنزا هستند، هیچ علامتی ندارند و شاید خودشان هم ندانند که بیمار هستند.

ویروس آنفلوآنزا چه زمانی منجر به مرگ می‌شود؟

واقعیت این است که این ویروس با تمام ناخوشایند بودن و حد شدیدی از بیماری که ایجاد می‌کند، در افرادی که بیماری زمینه‌ای دیگری ندارند و سالم هستند نمی‌تواند باعث مرگ شود. دکتر عبدالباقی در این باره می‌گوید: در مواردی که این ویروس درگیری دیگری هم ایجاد کند و خودش هم باعث ایجاد عفونت شود و باعث سینه پهلو و بروز میکروب‌های دیگر شود، می‌تواند کشنده باشد.

او ادامه می‌دهد: اگر ویروس جدیدی باشد، چون مردم کمتر با آن تماس داشته اند می‌تواند خطرناک باشد و عارضه بیشتری ایجاد کند.

رئیس مرکز بیماری‌های عفونی دلایل دیگری را هم در این رابطه برمی‌شمرد؛ گویا توضیح می‌دهد: هرسال موارد ابتلای به آنفلوآنزا و فوت ناشی از آن به عوامل مختلفی بستگی دارد و به سادگی قابل پیش بینی نیست. ممکن است یک سال به نوع آن ویروس بستگی داشته باشد، ویروس انواع مختلفی دارد و بیماری زایی این انواع مختلف با یکدیگر تفاوت دارد.

گویا ادامه می‌دهد: مهم‌ترین عامل وجود بیماری زمینه‌ای است و عامل دیگر این است که بعضی افراد خصوصا کسانی که در معرض خطر قرار دارند، بعد از دیدن علائم آنفلوآنزا شروع به خود درمانی می‌کنند، درحالی‌که باید به محض اینکه اولین علائم آنفلوآنزا را در خودشان دیدند به پزشک مراجعه کنند و پزشک برایشان تصمیم بگیرد؛ متاسفانه خوددرمانی و مصرف آنتی بیوتیک و داروهای کورتون‌دار بدون تجویز پزشک ممکن است عواقب شدیدی در پی داشته باشد.

به جز تزریق واکسن، برای مقابله با آنفلوآنزا چه کنیم؟

نوشیدنی های داغ می‌توانند گلودرد را تسکین بدهند و مایعات مورد نیاز بدن را تامین کنند اما سوپ هیچ ویژگی خاص دیگری ندارد که به بهتر شدن آنفلوآنزا کمک کند.

نکته دیگر این است که انتی بیوتیک‌ها در برابر باکتریها به خوبی کار می‌کنند اما برای عفونتهای ویروسی مانند آنفلوآنزا موثر نیستند، درنتیجه مصرف سرخود آنتی بیوتیک احتمالا کمکی به بهبود بیماری شما نخواهد کرد، اگرچه برخی به عنوان عارضه انفلوآنزا دچار عفونت باکتریایی می‌شوند، پس از اگر قصد مصرف انتی بیوتیک را دارید، باید مطمئن شد علائمتان با انتی بیوتیک بهتر می‌شود یا بدتر.

گویا در این رابطه می‌گوید: باید به اطلاع رسانی بیشتر از هرچیز دیگری اهمیت داد. اینکه مردم بدانند چطور از خودشان مراقبت کنند و چه کسانی باید واکسن بزنند و بدانند که وقتی پزشک می‌گوید مثلا ۵ روز باید در منزل استراحت کرد، فرد زودتر از موعد در محل کارش حاضر نشود یا اگر کودک است به مدرسه نرود؛ گاهی دیده می‌شود که بچه‌ای مبتلا به انفلوآنزا می‌شود و بعد از ۴۸ ساعت وقتی والدینش می‌بینند که حال او بهتر شده است او را به مدرسه می‌فرستند، غافل از اینکه خودش بهتر شده است اما همکلاسی‌هایش را در معرض ابتلا قرار می‌دهد و در بین آنها ممکن است بچه ای باشد که مبتلا به بیماری‌های زمینه ای باشد؛ علاوه بر این باید به شست شوی دست‌ها و رعایت آداب تنفسی توجه شود چرا که این یکی ازعواملی است که بسیار در پیش گیری در ابتلا به آنفولانزا موثر است.

همچنین ویروس آنفلوآنزا عامل اصلی مرگ و میر بیماران در مراکز نگهداری سالمندان است و آنچه که برای فرد سالم، ناراحتی ملایم تلقی می‌شود، می‌تواند تهدیدی برای مرگ در افراد ضعیف و سالخورده باشد. ابتدا به کارمندان و ملاقات کنندگان این اسایشگاه‌ها توصیه می‌شود که هر سال واکسینه شوند. فقط ماندن در خانه در هنگام بیماری، برای محافظت کافی نیست زیرا ویروس چند روز قبل از بروز علائم مسری است.